Intensywność rzeczywistych działań na rzecz ratowania sprawy, której zresztą nie da się już chyba uratować (chodzi o życie na Ziemi), sprawiła, że na blogu zrobiło się trochę zaległości, za które chciałem i czytelników i moich gości przeprosić. W szczególności w kolejce czekają dwa wywiady i kilka innych istotnych (przynajmniej w moim mniemaniu) wpisów, jak choćby relacja z ratowania alei lipowej Sochaczew – Żelazowa Wola. Ale nie tylko.
Przerażające upały i pożary znacznej części półkuli północnej wskazują dość jednoznacznie, że wchodzimy w ostatnią fazę życia na Ziemi. Opowiadanie bajek i załatwianie sprawy pojęciami w typie „fale upałów” („heat waves”) jest bardzo ładne i pozwala żywić nadzieję, że fale w końcu sobie pofalują i się uspokoją. Ale nie uspokoją się. Pisanie o jakieś „nowej normalności” jest tylko i wyłącznie uspokajającą bzdurą. Żadnej nowej normalności nie będzie. Będzie piekło. Nawet Kowalski i Nowak zaczynają to rozumieć. Na placu boju klimatycznego denializmu pozostają sekty pokroju radiomaryjnej, Donald Trump i Wojciech Cejrowski. I pokaźna jeszcze, ale jednak wciąż malejąca grupa osób fizycznych wykonujących i niewykonujących działalność gospodarczą. Gdyby zakazać już dziś (stanie się to prawdopodobnie za kilka lat) używania klimatyzatorów, już dziś zaczęłyby się zamieszki. Ceny energii i żywności powoli, ale konsekwentnie rosną.
Ziemia jest tylko małą planetką, w której atmosferze i oceanie zgromadziło się zbyt wiele ciepła. Zgromadziło się, bo od setek lat prowadzimy, jak się nam zdawało, kontrolowany pożar planety. Okazuje się, że pożar nie był kontrolowany i teraz zaczęły się pożary niekontrolowane, które globalne ocieplenie przyspieszą. Lód arktyczny jest historią, wieczna zmarzlina jest historią, metan szaleje. Ocean jest zakwaszony i sprofanowany milionami ton wyprodukowanych przez nas przedmiotów jednorazowego i kulkurazowego użytku. Lasy wycina się w tempie jednego boiska piłkarskiego (jakże kochamy piłkę nożną) na sekundę.
Życie na Ziemi umiera na skalę niespotykaną i kuriozalną. Żadna z wojen nie była taką zbrodnią, jak ostatnie 50 lat. Żaden z czynników powstrzymywania zagłady (zmniejszenie emisji CO2, zastopowanie wylesiania i wydrzewiania, zastopowanie produkcji plastiku, drastyczne ograniczenie produkcji mięsa) nie został spełniony. Pośród niewyobrażalnych, równie pięknych co trujących, fantazji dokonujemy zbiorowego samobójstwa, które w ciągu kilku lat przerodzi się w regularną wojnę wszystkich ze wszystkimi. Na razie odrzucamy demokrację i rządy prawa.
I to by w zasadzie było na tyle.
We wtorek (31 sierpnia 2018 r.) złożyliśmy w Ministerstwie Środowiska, podpisany przez zdaje się sześćdziesiąt pięć organizacji przyrodniczych i ekologicznych list otwarty, żeby nie wycinać automatycznie wszystkich przydrożnych drzew w Polsce. Takie pomysły pojawiają się bowiem w łonie „koalicji rządzącej”. Mimo „fali upałów” i chroniących się pod drzewami ludzi, chęć do ich wycinania co do zasady nam nie mija.
Oto linki do akcji i audycji radiowych, w których o niej mówiliśmy (Piotr Tyszko-Chmielowiec i ja).
List otwarty do Ministra Środowiska w sprawie ochrony drzew alejowych
TOK FM – Czy znów grozi nam masowa wycinka drzew?
RDC – Przeciwko ułatwieniu wycinki drzew
A oto treść listu
Wrocław, 30 lipca 2018
Pan Minister Henryk Kowalczyk
Ministerstwo Środowiska
Wawelska 52/54
00-922 Warszawa
LIST OTWARTY W SPRAWIE DRZEW PRZYDROŻNYCH
Szanowny Panie Ministrze,
W związku z interpelacjami poselskimi na temat zmian legislacyjnych ułatwiających usuwanie drzew przydrożnych, apelujemy do Pana Ministra o nie wprowadzanie takich zmian oraz zapewnienie drzewom właściwej ochrony.
W przekonaniu niżej podpisanych, obecne przepisy biorą pod uwagę zarówno potrzeby modernizacji dróg, jak i zachowania drzew. Dalsza ich liberalizacja nie poprawi bezpieczeństwa ruchu, natomiast może prowadzić do nadmiernej utraty drzew przydrożnych. Tymczasem ich obecność utrzymuje sprzyjający rolnictwu mikroklimat, przeciwdziała skutkom zmian klimatycznych, podtrzymuje bioróżnorodność, a także dostarcza mieszkańcom i użytkownikom krajobrazu rolniczego innych gospodarczych i społecznych korzyści – określanych jako usługi ekosystemowe i mających wymiar ekonomiczny. Należy sprzyjać drzewom przydrożnym poprzez lepsze nimi gospodarowanie i planowe nasadzenia, uwzględniające kwestie bezpieczeństwa ruchu.
Uzasadnienie
- Drzewa przydrożne na wiele sposobów poprawiają jakość życia ludzi, w tym zwłaszcza warunki produkcji rolnej. Jest to szczególnie ważne na obszarach intensywnego rolnictwa, gdzie praktycznie jedyne drzewa rosną właśnie przy drogach – te obszary są też najbardziej narażone na suszę. Drzewa przydrożne podwyższają plony roślin uprawnych (wg różnych badań o 10-20% i więcej) dzięki temu, że utrzymują sprzyjający rolnictwu mikroklimat. Hamują o kilkadziesiąt procent siłę wiatru wysuszających i wywiewających cząstki gleby. Wyparowując z wysokich koron wodę pobieraną z głębi gleby stymulują opady i chłodzą powietrze, co staje się kluczowe wobec powtarzających się w ostatnich latach susz. Zwiększają wsiąkanie wody opadowej i jej retencję, jednocześnie ją oczyszczając – co jest szczególnie ważne wobec pojawiających się coraz częściej nawalnych deszczy. Zapewniają schronienie owadom zapylającym uprawy i ptakom żywiącym się owadami żerującymi na uprawach, są pożytkiem dla pszczół. Aleje, współtworząc tradycyjny polski krajobraz i tożsamość lokalną wsi, wzmacniają atrakcyjność turystyczną regionów, sprzyjając w ten sposób zwiększaniu i dywersyfikacji dochodów ludności wiejskiej. Zapewniają siedliska i szlaki wędrówek chronionych prawem gatunków zwierząt. Wobec dokonujących się na naszych oczach zmian klimatycznych, stanowią dla nas polisę ubezpieczeniową, jako czynnik stabilizujący warunki atmosferyczne.
- Wypadki drogowe mają rozmaite przyczyny, często jest to nadmierna prędkość (w ok. 20% wypadków w 2017, wg. KR BRD). Drzewo bywa czynnikiem zaostrzającym skutki wypadnięcia pojazdu z drogi, jednak rzadko bywa jego bezpośrednią przyczyną. Często drzewa są usuwane, ale ludzie giną nadal. Samo wycinanie drzew nie jest bowiem wystarczające do zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego, a pociąga za sobą utratę wymienionych wyżej korzyści, które drzewa przynoszą społeczeństwu. Konieczne są wszechstronne działania z zakresu inżynierii ruchu, edukacji publicznej i egzekwowania przestrzegania przepisów. Usuwanie drzew powinno stanowić sytuację wyjątkową, po indywidualnym rozpatrzeniu każdego przypadku – i czasem jest nieuniknione. Należy przy tym
pamiętać, że strata usług ekosystemowych pełnionych przez wycięte dorosłe drzewo może być zrekompensowana dopiero w skali dziesięcioleci. Nasadzenia kompensacyjne nie zastąpią wyciętego drzewa, dopóki nie osiągną podobnego wieku.
- Nie istnieją, wbrew cytowanym w mediach wypowiedziom polityków, „przepisy uniemożliwiające wycięcie drzew przed przebudową lub modernizacją dróg”. Nie jest wymagane otrzymanie zezwolenia na usuwanie drzew w przypadku inwestycji objętych tzw. specustawą drogową – poszerzeń, przebudów i nowych dróg. W przypadku remontów dróg nieobjętych specustawą, zarządcy dróg występują o zezwolenia na usunięcie drzew (jak inne podmioty niebędące osobami fizycznymi) i z reguły je otrzymują. Obowiązek uzgadniania wycinek z Regionalnymi Dyrekcjami Ochrony Środowiska chroni drogowców przed złamaniem prawa polegającego na zniszczeniu chronionych gatunków lub ich siedlisk. Wnioski o zezwolenia na wycinanie drzew przydrożnych są zazwyczaj rozpatrywane pozytywnie. W przypadkach, gdy usunięcie drzewa stanowiącego siedlisko gatunku chronionego jest konieczne, następuje to w ramach obowiązującego prawa. Zainteresowane służby znajdują często rozwiązanie kompromisowe, umożliwiające zarówno przeprowadzenie inwestycji, jak i zachowanie cennych elementów przyrody.
Podsumowanie i wnioski
Sprawne prowadzenie inwestycji i remontów dróg poprawiających ich funkcjonalność i bezpieczeństwo ruchu jest możliwe przy zachowaniu większości drzew przydrożnych. Usuwane drzewa mogą być skutecznie (choć dopiero w skali dziesiątek lat) kompensowane systematycznymi nasadzeniami w miejscach oddalonych od jezdni, w części pasa drogowego położonej poza rowami. Rosnące drzewa powinny być właściwie nadzorowane i pielęgnowane, żeby zapobiec ich upadkowi na drogę. Gospodarowanie drzewami przydrożnymi na rzecz bezpieczeństwa ruchu może być bardziej efektywne poprzez wypracowanie standardów zarządzania nimi. W tej sprawie już od lat prowadzony jest dialog przedstawicieli służb drogowych, dendrologów i przyrodników. Pracujmy dalej nad tym, żeby Polskie drogi stały się bezpieczniejszymi i jednocześnie przynosiły Polakom rozliczne korzyści, tak ważne w epoce ekstremów pogodowych.
W imieniu popierających organizacji:
dr inż. Piotr Tyszko-Chmielowiec
Dyrektor Instytutu Drzewa i współpracownik Fundacji EkoRozwoju
Adres do korespondencji:
EkoCentrum Wrocław
ul. Świętego Wincentego 25A, 50-252 Wrocław
tel. 604 282 002, mail: tyszko@fer.org.pl
Do wiadomości: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Minister Infrastruktury, Sejmowa i Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Sejmowa i Senacka Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
LISTA SYGNATARIUSZY LISTU OTWARTEGO NA RZECZ DRZEW PRZYDROŻNYCH, 30 lipca 2018
1 Federacja Arborystów Polskich
2 Federacja Zielonych GAJA
3 Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich
4 Forum Kultury Przestrzeni w Lublinie
5 Fundacja Albatros
6 Fundacja Aquila
7 Fundacja Dzika Polska
8 Fundacja Ekologiczna ARKA
9 Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja
10 Fundacja EkoRozwoju
11 Fundacja GREENMIND
12 Fundacja Instytut Działań Miejskich
13 Fundacja Laboratorium Badań i Działań Społecznych „SocLab”
14 Fundacja Nasza Ziemia
15 Fundacja Otwarty Plan
16 Fundacja Sendzimira
17 Fundacja Strefa Zieleni
18 Fundacja Zielone Światło
19 Fundusz Partnerstwa
20 Greenpeace
21 Instytut Spraw Obywatelskich
22 Klub Gaja
23 Koalicja Ratujmy Rzeki
24 Lubelski Alarm Smogowy
25 Miasto jest Nasze
26 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
27 Partnerstwo Borów Niemodlińskich
28 Polski Klub Ekologiczny – Okręg Wschodnio – Pomorski
29 Polski Związek Pszczelarski
30 Polskie Towarzystwo Chirurgów Drzew – NOT
31 Polskie Towarzystwo Dendrologiczne
32 Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
33 Porozumienie Obrony Lublina
34 Śląskie Towarzystwo Ornitologiczne
35 Stołeczne Towarzystwo Ochrony Ptaków
36 Stowarzyszenie „EKOSKOP”
37 Stowarzyszenie Akcja Miasto
38 Stowarzyszenie Architektury Krajobrazu
39 Stowarzyszenie Eko-Inicjatywa
40 Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA
41 Stowarzyszenie Ekologiczno-Artystyczne Ręką Dzieło
42 Stowarzyszenie na Rzecz Dialogu Tropinka
43 Stowarzyszenie na rzecz Ekorozwoju „Agro-Group
44 Stowarzyszenie na rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego Mazur „Sadyba”
45 Stowarzyszenie Ochocianie
46 Stowarzyszenie Ochrony Drzew „miastoDrzew”
47 Stowarzyszenie Ochrony Sów
48 Stowarzyszenie Okolica
49 Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
50 Stowarzyszenie Prawo do Miasta
51 Stowarzyszenie Psychoedukacyjno-Przyrodnicze M.O.S.T.
52 Stowarzyszenie Ptaki Polskie
53 Towarzystwo dla Natury i Człowieka
54 Towarzystwo na Rzecz Ochrony Przyrody
55 Towarzystwo Ochrony Krajobrazu
56 Towarzystwo Przyjaciół Słońska „Unitis Viribus”
57 Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego
58 Stowarzyszenie Ulepsz Poznań
59 Towarzystwo Upiększania Miasta Wrocławia
60 Wrocławska Inicjatywa Rowerowa
61 WWF Polska
62 Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze
63 Związek Stowarzyszeń Kongres Ruchów Miejskich
64 Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
Dlaczego ludzie wycinają drzewa 
Kto z tego czerpie korzyści
PolubieniePolubienie